Μετά από 200 χρόνια επανεκδόθηκε ο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: το «Βιβλίον Ιστορικόν του Μητροπολίτου Μονεμβασίας κυρίου ΔΩΡΟΘΕΟΥ»

Μετά από 200 χρόνια επανεκδόθηκε ο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: το «Βιβλίον Ιστορικόν του Μητροπολίτου Μονεμβασίας κυρίου ΔΩΡΟΘΕΟΥ»

Εκδόσεις Τσουκάτου – https://www.facebook.com/tsoukatou.gr/

Μαυρομιχάλη 84 και Καλλιδρομίου
Athens, Greece 11472

Ο Χρονογράφος του Δωρόθεου, ήταν το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο των Ελλήνων, έχοντας γνωρίσει τριάντα ανατυπώσεις από το 1631 έως το 1818 ενώ, παράλληλα, σώζονται και πολλά χειρόγραφα του ιστορικού αυτού βιβλίου. Από αυτά φαίνεται πως το κύριο μέρος του βιβλίου γράφτηκε γύρω στο 1570-75.

Η πρώτη έντυπη έκδοση βασίστηκε σε χειρόγραφο που έφερε στην Βενετία από την Ρουμανία, στον τυπογράφο αδελφό του, ο Ζώτος Τζιγαράς πρωτοσπαθάριος του τότε ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως ο Χρονογράφος αυτός μεταφράστηκε αργότερα και τυπώθηκε μερικές φορές στα ρουμανικά.

Το κείμενο που αναφέρεται στην ελληνική βιβλιογραφία ως ο «Ψευδό-Δωρόθεος», το παρουσιάζουμε εδώ με πολλές συμπληρώσεις από τις 30 διαδοχικές εκδόσεις του, και από συγγενείς βυζαντινές χρονογραφίες. Πρόκειται για ένα συμπίλημα διαφόρων χρονικών (τις διάφορες έξοχες ιστορίες) στο οποίο προσθέσαμε 1680 επεξηγηματικές υποσημειώσεις, μερικές εικόνες και βιβλιογραφία.

Συναφής με τον Χρονογράφο του Δωρόθεου (του 1631) ήταν η «Νέα Σύνοψις» του Ματθαίου Κιγάλα που εκδόθηκε το 1637 και ακολουθεί αρκετά πιστά το συμπίλημα των κυριότερων από τα περιεχόμενα του «Ψευδοδωρόθεου», ιδίως εκείνων της Πεντατεύχου της Παλαιάς Διαθήκης, με παραλλαγές που εντάξαμε στο κυρίως κείμενο της νέας έκδοσης. Ουσιαστικά πρόκειται για δύο διαφορετικά χρονικά με κοινό αρχέτυπο, γραμμένα σε ένα μη λόγιο γλωσσικό ιδίωμα, που πολλές φορές θυμίζει την πολίτικη καθομιλουμένη των προγόνων μας της γενιάς του 1918. Σημασία, πάντως έχει για τον σημερινό αναγνώστη το περιεχόμενο και η ιδεολογία ενός βιβλίου με το οποίο γαλουχήθηκαν έξη γενιές Ελλήνων.

Το συμπληρωμένο νέο συμπίλημα του Χρονογράφου περιλαμβάνει στην αρχή του την Βιβλική ιστορία, με επίκεντρο την Μέση Ανατολή, μέχρι τις εποχές του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Πτολεμαίων, κλείνει με μία εξιστόρηση του πολέμου της Τροίας, στο οποίο επιλέξαμε να προσθέσουμε στοιχεία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας από την αντίστοιχη διήγηση του Ματθαίου Κιγάλα.

Ακολουθεί η ιστορία της Ρώμης, από την εποχή του Αινεία, μέχρι τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, με αναλυτικά χρονικά των διαδοχικών Ρωμαίων αυτοκρατόρων. Η αφήγηση προχωρεί με την ιστορία της Βυζαντινής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, από την ίδρυση ως την πτώση της Κωνσταντινούπολης, και συνεχίζεται με την διαδοχή των Οθωμανών σουλτάνων μέχρι τις ημέρες της σύνταξης του χρονικού. Στη συνέχεια, σε κάθε νέα έκδοση τύπωναν συνήθως μια προσθήκη στην αφήγηση, που ενημέρωνε το κείμενο για το διάστημα που είχε μεσολαβήσει από τις προηγούμενες ανατυπώσεις και μέχρι το 1794.

Η Βυζαντινή ιστορία περιλαμβάνει πλήθος από παραμύθια και «λαογραφικές διηγήσεις» από λαϊκές πηγές που είχαν επιζήσει στη συλλογική μνήμη στις τελευταίες δεκαετίες του 1500.

Στο ιστορικό τμήμα του κειμένου περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, το Χρονικό των Κομνηνών με τις Σταυροφορίες και το «πως επήραν οι Φράγκοι την Πόλιν».

Το σώμα της κυρίως βυζαντινή ιστορίας του Χρονογράφου ακολουθεί ένα Χρονικό του Μορέως, γραμμένο σε πεζό λόγο, που εκτείνεται στα γεγονότα της περιόδου 1204-1439.

Περιγράφονται στη συνέχεια, σε άλλο κεφάλαιο, εκτενέστατα οι σύνοδοι της Φεράρας και της Φλωρεντίας που οδήγησαν σε συμφωνία για την ένωση των εκκλησιών, παρμένο, κατά κύριο λόγο, από το βιβλίο του Μ. Δεβαρή που εκδόθηκε στη Ῥώμη το 1577, από τον τυπογράφο Φραγκίσκο Ζανέτο.

Δίπλα στις ιστορίες των Οθωμανών Σουλτάνων και της καταγωγής τους, ένα άλλο λεπτομερές κεφάλαιο περιλαμβάνει το Χρονικό των Πατριαρχών της Κων/πόλεως, που σε ορισμένα του στοιχεία είναι η μοναδική (δευτερογενής) ιστορική πηγή που έχουμε για τα όσα συνέβησαν στον πατριαρχικό θρόνο μέχρι και την πατριαρχία του Ιερεμία του Τρανού που πήγε στην Μόσχα συνοδευόμενος από τον Μονεμβασίας Ιερόθεο.

Αμέσως στη συνέχεια του κειμένου, βρίσκουμε το χρονικό «περί της Βενετίας πότε εκτίσθη, και πόσοι των Δουκών ώρισαν αυτήν, και πόσα κάστρη έλαβον». Ολοκληρώνεται έτσι μια άλλη, παράλληλη θεώρηση του ιστορικού χρόνου, όπου τα σύγχρονα δεδομένα επιβάλλουν και μια πρόσθετη αναδρομή στη «γενεαλογική χρονολογία» της Δημοκρατίας του Αδρία, διότι και αυτή, με τη σειρά της, τέμνει την ελληνική ιστορία της «Ρωμανίας» διατηρώντας και μετά την Άλωση μια σημαντική παρουσία στον ελλαδικό χώρο.

Ο Χρονογράφος κλείνει με τρία σχετικά σύντομα κεφάλαια:

1.      Το πρώτο: «Περὶ τοῦ λειψάνου τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, ὁποῦ τὸ ἤφερεν ὁ υἱὸς αὐτοῦ Κωνστάντιος ἀπὸ τὴν Νικομηδείαν» πάνω στον τάφο του οποίου υπήρχαν τα γράμματα μέσα στα οποία κρύβονταν ο χρησμός της απελευθέρωσης της Κωνσταντινούπολης από το «Ξανθό γένος», εκδοχή που χρονολογείται με βεβαιότητα από το 1570, δεκαπέντε χρόνια μετά το 1555, εποχή κατά την οποία βρέθηκαν στο Μιλάνο οι προφητείες του Αγαθάγγελου και μεταφράστηκαν ιταλικά.

2.      Δεύτερο: την εικονογραφημένη μέθοδο της «Χειρός του Σολομώντα» με την οποία μπορούμε να υπολογίσουμε, με τις παλάμες μας, τις Επακτές, τους κύκλους του Ηλίου και της Σελήνης, και «εις πόσες του Μαρτίου ή του Απριλίου γίνεται το Πάσχα».

3.      Και Τρίτο έναν κατάλογο, δυο σελίδων, των Οφφικίων της βασιλείας των Ρωμαίων που θέσπισε, κατά τον Χρονογράφο, ο Μέγας Κωνσταντίνος.

Δύο αιώνες μετά την τελευταία επανέκδοση το 1818 στην Βενετία του Ιστορικού Χρονογράφου, κρίναμε πως πρέπει να ξαναδοθεί στο αναγνωστικό μας κοινό συμπληρωμένο και με επαρκείς επεξηγήσεις ένα κείμενο που περιέχει, όπως προείπαμε μια εκλαϊκευμένη περίληψη των πρώτων βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, ακολουθούμενη από μια λεπτομερή εξιστόρηση της ρωμαϊκής, βυζαντινής, οθωμανικής και βενετικής ιστορίας. Κείμενο στο οποίο έχουν προστεθεί ενδιαφέρουσες διηγήσεις από τα χρονικά των πατριαρχών, τη σύνοδο της Φλωρεντίας, ένα ελάχιστα γνωστό πεζό Χρονικό του Μορέως, όπως και πολλά λαογραφικά στοιχεία με περίεργες «ιστορίες».

Η επανέκδοση ξαναφέρνει κοντά μας την καθομιλουμένη ελληνική του 16^ου αιώνα, γλώσσα προσιτή και κατανοητή στην οποία είχαν γραφεί μόλις τέσσερα ή πέντε, το πολύ, βιβλία στις πρώτες δεκαετίες του 17ου αιώνα.

Το αρχικό προλογικό σημείωμα, που επαναλαμβάνεται σε κάθε επανέκδοση, επισημαίνει, άλλωστε, στους ευσεβείς ορθοδόξους αναγνώστες την αξία της μελέτης του παρελθόντος ως πηγής ηθικών διδαγμάτων.

Παραθέτουμε στη συνέχεια τα εξώφυλλα  μερικών από τις 30 εκδόσεων του Χρονογράφου.

DOROTEO CRONOGRAFO ◄► Ο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ

Known as Dorotheos or Pseudodorotheos, the book was first published in Venice in 1631 as Σύνοψις Ιστοριών, and six years later, almost simultaneously, with it’s second edition, the Cypriot monk Mattheos Cigalas, also, published his Νέα Σύνοψις Ιστοριών. Several editions are known to have been made of the Dorotheos Chronographer, the last being the 1818 reprint. It is the previous 1805 edition's pagination that is referred to by N. Politis and E. Gedeon.

Dorotheos Chronographer is a complete creationist history of the Christian Universe, starting with the creation of the world by God, and thereafter proceeding along the succession of generations and events as described by the Bible. The History continuous with the narrative of the Greeks taking up the rule of the Holy Land. At that stage a quick reference is made to Alexander the Great, Ptolemy and the Trojan War.

The Trojan War serves as an introduction to the legend of the creation of Rome, and thereafter comes the description of the Roman emperors, who ruled the Holy Land and prepared history for the advent of the Christian Roman Empire of Constantine the Great.

The history of the Roman Empire of Constantinople (Byzance) occupies the bulk of Dorotheos Chronography, down to 1453 and the coming of the Ottoman sultans, who ruled both Constantinople and the Holy Land. The original (1631) text finishes the description of historical event at the year 1595 and includes several pages of first hand information on the successive ecumenical patriarchs during the 16th century. Later editions have added short indications about the sultans and the rulers of Venice down to the years 1774-1790.

It should be noted that the Chronograph includes complete lists (catalogues) of Roman and Byzantine emperors, of sultans and a catalogue of the patriarchs of Constantinople up to 1595.

The third part of the Chronographer is an interesting compendium that includes a short Chronicle of the Frankish occupation and rule of Morea (Χρονικό του Μωρέα) written in vernacular modern Greek of the end of the 16th century, a relation of the Synode of Florence where the union of the East and West Christian churches was attempted, a list of the rulers of Venice and a number of notices dealing (a) with the cryptic prophesy curved on the tomb of Constantine the Great, (b) the so called "hand of Solomon" that allows for the calculation of the calendary days and of the date upon which Easter falls, and finally (c) a list of dignitaries of the Byzantine Court.

Dorotheos Chronography is a complete narrative of the world history, according to the ideological landscape of the first quarter of the 1600s and marks the advent of the modern Greek literature, along with the Cretan theater and poetry. It presents a comprehensive creationist view of history and constitutes, what anthropologists term an "emic view", of the national identity Greek speaking and orthodox populations shared from the Cinquecento to the Greek Revolution of 1821-30. Therefore the rediscovery of the Dorotheos Συνοψις Ιστοριών will help reorient current discussions on the shaping and construction on Modern Greek national identity, at a time when Greek speaking communities in Greece, Cyprus, Albania, Ukraina, Russia, UK, Germany, USA, Australia, and elsewhere, are looking towards setting a Cultural Commonwealth to join the Global World of Cultures.

The text we present is a reconstruction of the 1805 edition, to which are added several cross references taken from Cigalas Νεα Σύνοψις 1637 and other byzantine chronicles of the 9th century. To reconstitute the full text we have used the copies that exist in Venice (Hellenic Institute and Bibl. Marciana), Gennadeion Library of Athens, Benaki Museum Library, Greek National Library, digital versions of various editions on the web and Prof. Nicolas Vernicos personal copy of a 18th century edition.●

Έκδοση του 1776 (αχος΄) Νικολάου Γλυκύ -Βενετία

Έκδοση του 1691 Νικολάου Σαρού -Βενετία

Έκδοση του 1750 Νικολάου Γλυκύ –Βενετία

Έκδοση 1798 Νικολάου Γλυκύ –Βενετία

ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 1941-1944

 

Το Κοινωφελές Ίδρυμα Περσεύς Αθηναίος εκπροσώπησε ο Γενικός του Γραμματέας Καθηγητής  Στρατιωτικών Σχολών Σπυρίδων Κολαιτης ο οποίος παρέστη στην Δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών και ακολούθως κατέθεσε Στέφανον στο Μνημείο του Άγνώστου Στρατιώτου

ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ : ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ

          

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΦΙΛΟΝ

 του Κωστα Μαυροπουλου

Συγγραφεως  Δημοσιογραφου

Ανταποκριτου στην Φωνη της Ελλαδος της ΕΡΤ στην Μοσχα

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ

     

      Γεννήθηκε τό 1934 στοῦ Ζωγράφου καί μεγάλωσε σέ μίαν πολύτεκνην οἰκογένειαν. Ὁ πατέρας τοῦ ἐργαζόταν ὡς κουρέας, ἐνῶ ὁ ἴδιος ἀπό μικρός  ἔκανε δουλειές τοῦ ποδαριοῦ γιά νά βοηθήση στό οἰκογενειακό εἰσόδημα. Για νά μπορῆ νά δουλεύη πήγαινε σέ νυχτερινόν γυμνάσιον. Όπως εἶχε πεῖ: «Ἔχω δουλέψει στοῦ Ἐλευθερουδάκη τό χρυσοχοεῖον, στήν Βιοχρώμ  ἑταιρείαν χρωμάτων, στοῦ Βελισσαρόπουλου τό ὑφαντουργεῖον. Καί τί δέν ἔχω κάνει! Ἐκεῖ στοῦ Βελισσαρόπουλου δούλευα στόν ἀργαλειόν, φτιάχναμε διπλόφαρδα σεντόνια».

Ὁ Σπύρος Κούρκουλος χάνεται σέ τυφώναν.

(Σενάριο τῆς ταινίας: «Κοινωνία ὥρα μηδέν (1966).

      Τό 1952 ὁ πρωτότοκος υἱός τῆς οἰκογενείας, Σπύρος Κούρκουλος, πού εἶχε τελειώσει τήν σχολήν ἐμποροπλοιάρχων καί ταξίδευε μέ ἕνα γκαζάδικο ὡς τρίτος πλοίαρχος, χάθηκε γιά πάντα. Τό πλοῖον τοῦ χτυπήθηκε ἀπό τυφώναν ἀνοιχτά της Βενεζουέλας καί κόπηκε στά δύο. Σύμφωνα μέ μαρτυρίες, ἀρχικά, σχεδόν ὅλοι σώθηκαν. Λέγεται ὅτι ὁ καπετάνιος πῆρε μαζί του σέ μίαν βάρκαν τούς πλοιάρχους καί τούς δύο μηχανικούς. Ἡ βάρκα μετά ἀπό περιπλάνησιν στήν θάλασσαν, ξεβράστηκε σέ μίαν ἀκτήν τῆς Βενεζουέλας, ὅπου οἱ κάτοικοι βρῆκαν τό ἄψυχο σῶμα τοῦ καπετάνιου. Οἱ ὑπόλοιποι, πού ἐπέβαιναν στήν βάρκαν, δέν βρέθηκαν ποτέ. Τήν ἡμέραν τοῦ ναυαγίου, ὁ Νίκος Κούρκουλος ξύπνησε ξαφνικά καί εἶπε στήν μητέραν του: «Μάνα, μεγάλο κακό θά μᾶς βρῆ». Ὅταν πληροφορήθηκαν τά δυσάρεστα, ὅλοι κατέρρευσαν. Ἡ μητέρα τοῦ ἠθοποιοῦ, Αὐξεντία, δέν ἀποδέχτηκε ποτέ τόν θάνατον τοῦ παιδιοῦ της. Τό γεγονός ὅτι τό σῶμα του δέν βρέθηκε, διατηροῦσε μίαν ἄσβεστην ἐλπίδαν  στήν ψυχή της. Καθημερινά περίμενε νά ἀνοίξη ἡ πόρτα καί νά τόν δή μπρο-

στά της, ενώ μιλούσε στους δικούς της για εκείνον, σαν να ήτο ζωντανός.

      Ὁ Νίκος Κούρκουλος συγκλονίστηκε ἀπό τόν χαμό τοῦ ἀδελφοῦ του, μέ τόν ὁποῖον εἶχαν μικρή διαφορά ἡλικίας καί ἤσαν ἀρκετά δεμένοι. Ὁ ἠθοποιός δέν μιλοῦσε ποτέ δημόσια γιά τήν οἰκογενειακήν τραγωδίαν. Ἄλλωστε, ἦτο μία ἐποχή, πού ὁ Τύπος ἦτο διακριτικός μέ τήν προσωπικήν ζωήν τῶν καλλιτε-χνῶν καί οἱ δημοσιογράφοι διαχειρίζονταν μέ προσοχήν τίς πληροφορίες πού εἶχαν γιά τόν ἠθοποιόν, ὁπότε δέν ὑπάρχει καταγεγραμμένη καμμία πληροφο-ρία γιά τήν συγκλονιστικήν ὑπόθεσιν μέ τό ναυάγιο τοῦ ἑλληνικοῦ πλοίου. Στίς σπάνιες συνεντεύξεις πού ἔδινε, προτιμοῦσε νά μιλᾶ γιά τήν μεγάλην του ἀγάπην, πού ἦτο τό θέατρον, ἀλλά καί γιά τόν ἔρωταν, πού ὅπως ἔλεγε, ἔπαιζε σημαντικόν ρόλον στήν ζωήν του. Ἡ ἐξομολόγησις σέ συνέντευξίν του στόν Θανάσην Λάλα τό 1998, εἶχε μιλήσει γιά τόν μεγάλον του ἀδελφό, ἀνα-φερόμενος στήν σχέσιν μεταξύ τοῦ πρωτότοκου παιδιοῦ μέ τά ἀδέλφια του.  «Ἤμουν τό δεύτερο παιδί. Τό νούμερο πού, ἔτσι πιστεύω, εἶναι τό πιό δυνατό τίς περισσότερες φορές. Εἶναι ἡ ἅμιλλα πού ἀναπτύσσεται στό δευτερότοκο παιδί. Γεννιέται μέ τό στίγμα, ὅτι ποτέ δέν θά γίνει πρῶτο… ὡς παιδί ζεῖ πάντα γιά νά ξεπεράση τόν πρῶτον ἀδελφόν του. Ἐγώ τουλάχιστον, μέ αὐτό βασανιζόμουν. Καί ἐκεῖ ἦτο ὁ ἀγώνας, ἐκεῖ ἔδινα τήν μάχην. Ἤμουν ἕνα παιδί πού ἔβγαλε νυχτερινόν γυμνάσιον, ἐπειδή ἤθελε νά ἀποδείξη νομίζω: «Ὅτι ἐγώ μπορῶ νά σπουδάζω καί νά φέρνω καί λεφτά στό σπίτι». Πῆγα, δούλεψα, πῆγα καί στό νυχτερινόν γυμνάσιον καί ὅλα τά λεφτά πήγαιναν στό σπίτι. Βέβαια, ὅλα αὐτά δέν εἶχαν νά κάνουν μέ τόν ἀδελφόν μου… Ὁ πρῶτος ἀδελ-φός μου, ὁ Σπύρος, ἦτο ἕνα ἐξαίρετο παιδί, τό καλύτερο παιδί ἤ ἄν θέλης, πολύ καλύτερο παιδί ἀπό ἐμέναν… Μετά ἀπό κάποια χρόνια, ἔνιωσα τύψεις γιά τήν συμπεριφοράν μου ἀπέναντί του, καί κάποια στιγμήν τοῦ εἶπα: «Ποτέ δέν θά συγχωρήσω στόν ἐαυτόν μου, πού σοῦ φέρθηκα ἔτσι, σάν πιτσιρικάς».  Τόν εἶχα πεῖ κάποτε «χαραμοφάη». Εἶναι πολύ σκληρά τα παιδιά. Μερικές φορές εἶναι κακά πολύ. Ὁ ἀδελφός μου σπούδαζε, ἀλλά ἐγώ δέν καταλάβαινα τότε. Αὐτός πήγαινε στήν Σχολήν Ἐμποροπλοιάρχων, ἄρα χαραμοφάης, ἐνῶ ἐγώ ἤμουν ὁ δουλευταρᾶς, πού πήγαινε καί στό νυχτερινόν. Τί ἀνόητος πού ἤμουν τότε, Θεέ μου, καί πόσον ἄδικος. Ἀκόμα καί τότε, ὁ ἠθοποιός δέν ἀναφέρθηκε συγκεκριμένα στόν τραγικόν χαμόν τοῦ ἀδελφοῦ του. Ἡ τραγική ἱστορία τῆς οἰκογενείας ἦρθε πρόσφατα στήν δημοσιότηταν, μετά ἀπό συνέ-ντευξιν στόν Γιῶργο Λιάνη, τοῦ μικρότερου καί τελευταίου ἀδελφοῦ τοῦ  ἠθοποιοῦ, Στέφανου, χωρίς ὅμως τό θέμα νά πάρη διαστάσεις. Ὁ θάνατος καί τοῦ δεύτερου ἀδελφοῦ. Ἦτο μηχανικός καί ἔπεσε ἀπό οἰκοδομήν. Σκηνή ἀπό τήν ταινίαν «Ὁρατότης μηδέν» Στήν συνέντευξιν αὐτή, ὁ Στέφανος Κούρκου-λος ἀποκάλυψε τήν δεύτερην πράξιν τῆς οἰκογενειακῆς τραγωδίας. Τότε πού χάθηκεν ἀναπάντεχα καί ὁ τρίτος υἱός τῆς οἰκογενείας. Ὁ Στέφανος Κούρκου-λος εἶχε τελειώσει τό Πολυτεχνεῖον καί μαζί μέ τόν ἀδελφόν του, ἔχτιζαν πολυκατοικίες. Ὅταν ἔχτιζαν τήν δεύτερην πολυκατοικίαν, ἕνα δυστύχημα συγκλόνισε γιά δεύτερην φοράν τήν οἰκογένειαν Κούρκουλου. Ὁ τρίτος υιός βρισκόταν μαζί μέ τούς ἐργάτες στήν οἰκοδομήν καί μετροῦσε τά τοῦβλα,

ὅταν ξαφνικά ἔπεσε ἀπό τήν ταράτσαν καί σκοτώθηκε. Ἡ οἰκογένεια ὑπέμεινε

καί αὐτή τήν ἀπώλειαν, χωρίς τό θέμα νά πάρη δημοσιότηταν, ἄν καί ὁ Νίκος ἦτο ἤδη γνωστός ἠθοποιός. Ὁ Νίκος Κούρκουλος δέν ἀναφερόταν ποτέ στόν θάνατον τῶν ἀδελφῶν του, ἀλλά ὅπως εἶναι φυσικόν, δέν ἔμενε ἀνεπηρέα-στός. Λέγεται ὅτι, ἡ ἔντασις τοῦ ἠθοποιοῦ στήν σκηνήν τῆς ταινίας «Ὁρατότης Μηδέν», πού καίει τά ὑπάρχοντά του ἔξω ἀπό τό σπίτι του, ὀφείλεται στήν μνήμην τοῦ ἀδελφοῦ του, καθώς ἡ ταινία ἀναφέρεται σέ ἕνα θανατηφόρον, στημένον ναυάγιον. Ὁ Κούρκουλος δίνει μία ἀπό τίς πιό συγκλονιστικές ἔρμη-νεῖες στόν ἑλληνικόν κινηματογράφον τῆς ἐποχῆς. Ἡ σκηνή μέ τό τραγούδι τοῦ Πλέσσα καί τήν φωνήν τοῦ Διονυσίου, περνάει στήν ἱστορία τῆς μεγάλης ὀθόνης. Ἴσως γιατί γιά τόν Κούρκουλο, ἡ συναισθηματική φόρτιση τοῦ ἥρωα δέν ἦταν μόνο στό σενάριο, ἀλλά καί στήν ἴδιαν τοῦ τήν ζωήν. Βρέχει φωτιά στήν στράτα μου.

Ὁ Παναθηναικός

      Ὁ Νίκος Κούρκουλος ἀπό τήν ἐφηβεία του ἀσχολήθηκε μέ τόν ἀθλητισμόν καί ἔπαιζε ποδόσφαιρο στίς γειτονιές. Μεγαλώνοντας ἔπαιζε στήν Καισαριανήν καί ἀργότερα ἔγινε ποδοσφαιριστής τοῦ Παναθηναϊκοῦ. Τότε, ἀποφάσισε νά γίνη ἠθοποιός καί φοίτησε στήν σχολήν τοῦ Ἐθνικοῦ θεάτρου.

      Στό πλευρόν του εἶχε τούς γονεῖς του, οἱ ὁποῖοι τόν στήριξαν ἀπό τήν πρώτην στιγμήν. Ὁ ἴδιος θυμόταν:  «Ὁ πατέρας μου ἔκανε ὄνειρα. Ὁ πατέρας μου ἦτο καλλιτέχνης, Κερκυραῖος. Ἐκεῖ πού ἔσκαβε τόν ἀγρόν, γιατί σέ ἕνα χωριό τῆς Κέρκυρας  ἦτο ἀγρότης, ἄφηνε τό τσαπί καί ἐπίανε τό βιολί.

      Θυμᾶμαι, ἤθελε πάντα νά γίνω ἐπιστήμονας, δικηγόρος.  Ἔδωσα λοιπόν στό Πανεπιστήμιον, ἀλλά εἶχα ἤδη ἀρχίσει νά ἀσχολοῦμαι μέ τό θέατρον, ὁπότε ὅταν ἤμουν στό πρώτον ἔτος τῆς σχολῆς θεάτρου θυμᾶμαι ὅτι μέ ἔπιασε κάποιαν στιγμήν καί μοῦ εἶπε: «Κοίταξε νά δῆς, στό θέατρον, ἄν δέν  γίνεις πρῶτος, θά ὑποφέρεις στήν ζωήν σου».

      Καί ἔγινε πρῶτος. Ἀμέσως, ὁ γοητευτικός μελαχρινός, πού ἔκανε τήν ἐμφάνισήν του στό θέατρον ἔγινε περιζήτητος στά κινηματογραφικά πλατῶ. Τό ντεμποῦτο τοῦ ἔγινε τό 1957 στήν ταινίαν: «Ὁ μπάρμπα-Γιάννης Κανα-τάς». Ἀκολούθησε ἡ ταινία «Τό τελευταῖο ψέμα» καί «Μπουμπουλίνα».

      Ὡστόσο, ἡ μεγάλη ἐπιτυχία ἦρθε τό 1960 μέ τήν ταινίαν «Ὁ κατήφορος» τοῦ Δαλιανίδη, πού ἦτο τό πρώτον κοινωνικόν δράμα τῆς Φίνος Φίλμ καί ἡ πρώτη συνεργασία τοῦ Κούρκουλου μέ τόν Φίνο. Ἡ ταινία ἔκοψε 161.331 εἰσιτήρια καί ἐκτόξευσε τήν δημοτικότητάν του στά ὕψη.

      Μετά ἀκολούθησαν οἱ ταινίες «Οἱ Ἀδίστακτοι» καί «Ὁ Ἀστραπόγιαννος», πού τοῦ χάρισαν Bραβειο Α΄ Ἀνδρικοῦ ρόλου στό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Θεωρεῖτο ὁ πιό ὄμορφος πρωταγωνιστής τοῦ κινηματογράφου μέ κορυφαίαν στιγμήν τῆς ὑποκριτικῆς του καριέρας τήν σκηνήν, πού βάζει φωτιά στά ὑπάρχοντά του, ὑπό τήν ὑπόκρουσιν τοῦ τραγουδιοῦ «Βρέχει φωτιά στή στράτα μου» τοῦ Μίμη Πλέσσα καί τήν φωνήν Στράτου Διονυσίου.

      Τήν δεκαετίαν τοῦ 1960 νυμφεύθηκε τήν βοηθόν σκηνοθέτου, Μελίτα Κουτσογιάννη, μέ τήν ὁποίαν ἀπέκτησε τόν υἱόν του Ἄλκη καί τήν Μελίτα.  Ἡ κόρη του εἶχε ἀναφέρει γιά ἐκεῖνον: «Θυμᾶμαι τόν πατέραν μου νά λέη σέ ἐμένα καί στόν Ἄλκη: «Ὅ,τι θέλετε νά κάνετε στήν ζωήν σας, πρέπει νά εἶστε οἱ καλύτεροι». Ὅταν ἤμασταν μικροί, μᾶς εἶχε πάει μιά μέρα βόλτα στήν Ὁμό-νοια, στούς λούστρους. «Τά λουστράκια ὅπως ἔλεγε». Ἤσαν τρία λουστράκια

στήν σειράν καί ὁ ἕνας εἶχε οὐρά ἀπό κόσμον. Μᾶς εἶπε ὅτι ἀκόμη καί λοῦ-στροι νά γίνεται, νά εἶστε πρῶτοι», ἀναθυμώντας τά λόγια τοῦ δικοῦ του πατέρα.

      Τά τελευταῖα χρόνια της ζωῆς του τά πέρασε στό πλευρόν τῆς ἀγαπημέ-νης του Μαριάννας Λάτση, μέ τήν ὁποίαν ἀπέκτησε δύο παιδιά, τήν Ἐριέτταν καί τόν Φίλιππον. Ὁ Νίκος Κούρκουλος πέθανε στίς 30 Ἰανουαρίου τοῦ 2007, σέ ἡλικίαν 73 ἐτῶν.     

      Χρημάτισεν διευθυντής τοῦ Ἐθνικοῦ Θεάτρου καί ἔζησε ταπεινά μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του. Ὅπως εἶχε πεῖ: «Ἄν ἔχης κυνηγήση τήν ἐπιβίωσιν καί τελικά ἔχεις ἐπιβιώσει, χωρίς νά τό πολυκαταλάβης, ἔχεις διαμορφώσει καί ἕνα ἄλλο μέτρον γιά τήν ζωήν τήν ἴδια... Ὁποῖος ἔχει στραπατσαριστεῖ γιά νά φάη ἕνα πιάτο φαΐ, πού εἶναι τό ἐλάχιστον δικαίωμα σ' αὐτήν τήν ζωήν,  τότε τό μέγιστον, πού εἶναι κατά μίαν ἔννοιαν ὁ πλοῦτος καί ἡ ἄνεσις,  τοῦ φαίνεται τόσον ἀσήμαντον».

………………………………………………………………………………………………………………

      Τόν Νίκον Κούρκουλον τόν γνώρισα εἰς τό ξενοδοχεῖον τῆς Μόσχας «Νατσιονάλ», ὅταν μία πολυάριθμος ὁμάδα τουριστῶν εἶχε συνοδεύσει τήν μεγάλην τότε ὁμάδα μπάσκετ τῆς ΑΕΚ, γιά νά παίξη ἐναντίον μίας μεγάλης ὁμάδας μπάσκετ τῆς Ρωσίας: τήν ΤΣΕ-ΕΣ-ΚΑ!

      Ἄν καί εἶχε παίξει ποδόσφαιρον στόν Παναθηναϊκόν, τόν μεγάλον ἀντίπα-λον τοῦ Ὀλυμπιακοῦ, τότε εἴμασταν ἀκόμα φίλαθλοι, ὄχι ὀπαδοί, ἕτοιμοι νά σκοτώσουν φιλάθλους!

      Σημειωτέον ὅτι ἐγώ, ἄν καί «Πλακιώτης», ἤμουν Ὀλυμπιακός! Γιά ποιόν λόγον; Ἐκτός ἀπό τό γεγονός ὅ,τι ἦτο πολύ καλή ὁμάδα, ἦτο καί τό σῆμα του: Ὁ δαφνοστεφανομένος νέος! Ἔτσι, ὅσο ἤμουν στήν Ἑλλάδαν, δέν ἔπαιξα στόν Ὀλυμπιακόν γιά ἕναν λόγον: Ὁ μόνος, πού μποροῦσε νά πείση τούς γονεῖς μου νά μέ ἀφήσουν νά παίξω ποδόσφαιρον, ἦτο Σύμβουλος τῆς ΑΕΚ!

      Ὁπότε μου εἶπε: «Εἴτε παίζεις στήν ΑΕΚ εἴτε ξέχασε τό ποδόσφαιρον»!

      Γιά νά μήν λέμε ψέματα, δέν ἤμουν «Πελέ»! Εἶχα ὅμως ἕνα προσόν: τήν ταχύτηταν! Ἔτρεχα τά 100 μέτρα, χωρίς προπόνησιν, σέ 11 δευτερόλεπτα! Σήμερα, ἄν δέν εἶσαι ταχύς, εἶσαι τίποτα!

      Γιατί ἀπόφασισα νά γράψω τό «Μνημόσυνον γιά ἕναν φίλον»;

      Ἁπλῶς, ὅταν γνώρισα ἀπό κοντά τόν Νίκον Κούρκουλον, κατάλαβα «ὅ,τι ἤμασταν κατασκευασμένοι ἀπό τό ἴδιον μέταλλον»!

      Ἐκεῖνος, εἶχε τήν δυνατότηταν, ὡς ἠθοποιός, νά ἐπιλέγη τούς ρόλους του καί τούς ἑρμήνευε ἄριστα!

      Ἐγώ, ἅς μήν θεωρηθῆ, ὡς κομπασμός, ἐπέλεξα νά ἔχω «ὡς πιστεύω», τήν ΑΛΗΘΕΙΑΝ!

 

ΤΟ ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΣ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΡΣΕΥΣ ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΠΡΟΧΩΡΑ ΣΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ (E Books) j και την Συγκροτηση Ψηφιακης Βιβλιοθηκης

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ (Διαβαστε τα 36  Χρονια μεταξυ ΕΡΤ και ΕΣΣΔΤ Εδω)

Το Κοινωφελες Ιδρυμα Περσευς Αθηναιος προχωρα ως Κοινωφελης Εκδοτης στην Εκδοση ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

ΑΝΟΙΧΤΗΣ  ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

ΑΝΟΙΧΤΗΣ  ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΔΩΡΕΑΝ