Την Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2011 έλαβε χώραν, στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, η καθιερωμένη ενιαύσια απονομή των Βραβείων «Κάρολος Κουν» και εκείνων των Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής. Η τελετή σηματοδότησε τη συμπλήρωση 15 ετών από την έναρξη συνεργασίας της Ενώσεως Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών με τον –μέχρι σήμερα τουλάχιστον- Πολιτισμικό Οργανισμό του Δήμου Αθηναίων στο πλαίσιο αυτής της κοινής διοργάνωσης. Η σύμπραξη των δύο φορέων ανέκυψε με πρωτοβουλία του εν έτει 1996 Δημάρχου Αθηναίων Δημήτρη Αβραμόπουλου και της τότε Προέδρου του ΠΟΔΑ Έλλης Ευαγγελίδου, που εμπιστεύθηκαν στην Ένωση, επί προεδρίας Κώστα Χαραλαμπίδη, την έγκυρη απονομή των «Βραβείων Κουν» που, αν και είχαν θεσπισθεί από τον Δήμο Αθηναίων, παρέμεναν σε αδράνεια. Η εμβέλεια του θεσμού, κάθε άλλο παρά αρχήθεν αυτονόητη, διευρύνθηκε καθοριστικά τα χρόνια που ακολούθησαν παρά τις συχνές αλλαγές ιθυνόντων τόσο στον δημαρχιακό θώκο όσο και σε εκείνον του προέδρου του ΠΟΔΑ. Την ιστορική συνέχεια των βραβείων, αλλά και την εν τω μεταξύ προστιθέμενη αξία τους υπογράμμισε με την τιμητική παρουσία του ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, που, στη σύντομη αλλά μεστή εισαγωγική ομιλία του, υπογράμμισε την ανάγκη παρόμοιων δράσεων, ιδίως σε περιόδους βαθιάς και πολύπτυχης κρίσης, όπως αυτή που βιώνει η ελληνική πραγματικότητα. Στην Τελετή παρέστησαν η πρόεδρος του ΠΟΔΑ Άννα Φιλίνη, ο αντιπρόεδρος του ΔΣ του Οργανισμού Κωνσταντίνος Αλεξάκος, οι σύμβουλοι Ελένη Αμυρά και Άρης Καλλιπολίτης, προσωπικότητες του χώρου του Θεάτρου και της Μουσικής και πλήθος εκλεκτού κοινού. Την Τελετή παρουσίασαν, ευγενώς προσφερθέντες, οι ηθοποιοί Στεφανία Γουλιώτη και Γιάννης Τσορτέκης που έχουν τιμηθεί από την Ένωση σε προηγούμενες διοργανώσεις.
[nggallery id=3]
Η ταυτότητα ενός ιστορικού σωματείου
Η «Ένωσις Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών»
[1] ιδρύθηκε το 1928 και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα και εγκυρότερα πνευματικά σωματεία της χώρας. Η ίδρυσή της προηγήθηκε κατά 4 έτη της ιδρύσεως του Εθνικού Θεάτρου (1932), κατά 1 εκείνης της Ενώσεως Ελλήνων Λογοτεχνών (1929) και κατά 3 της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών [1931], ενώ η Ακαδημία Αθηνών είχε ιδρυθεί μόλις το 1926 (ίσως δεν είναι τυχαίο, υπ’ αυτήν την έννοια, το προσωνύμιο της «μικρής Ακαδημίας» που έχει αποδώσει στην ΕΕΘΜΚ ο παλαίμαχος κριτικός θεάτρου των Πατρών Μανόλης Πράτσικας). Την ιδέα της σύστασης σωματείου κριτικών συνέλαβε πρώτος ο ακαδημαϊκός, καθηγητής της Δημοσίας Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αντιπρόσωπος της Ελλάδος στην Κοινωνία των Εθνών Ανδρέας Ανδρεάδης, ο οποίος τηρούσε τη στήλη της θεατρικής κριτικής στην εφημερίδα «Εστία». Η ίδρυση της Ενώσεως απέβλεπε στην συστηματοποίηση της κριτικής στην Ελλάδα, στην προστασία των πνευματικών & ηθικών συμφερόντων των μελών της, στην επιδίωξη υψηλής στάθμης και στην θωράκιση της κριτικής με το αναγκαίο κύρος, στην προβολή και αναγνώρισή της ως κλάδου της λογοτεχνίας και της δημοσιογραφίας, καθώς και στην τήρηση αυστηρής δεοντολογίας κατά την ενάσκησή της ώστε να επιβάλλεται στην κοινή εκτίμηση.
Όπως με σαφήνεια διαλαμβάνεται στο καταστατικό της ΕΕΘΜΚ, το λειτούργημα της κριτικής οφείλει να ασκείται αδεσμεύτως και να μην υποτάσσεται σε σκοπιμότητες ή λογοκρισία, αποβλέπει δε στην άνοδο του επιπέδου της καλλιτεχνικής δημιουργίας, στη βελτίωση της απόδοσης των καλλιτεχνών και στην αξιολόγηση του καλλιτεχνικού προϊόντος αφ’ ενός προς ενημέρωση του κοινού και αφ’ ετέρου με στόχο την καλλιέργεια του αισθητηρίου του.
Ως τακτικά μέλη της Ενώσεως είναι δυνατόν να γίνονται δεκτοί, σε συνέχεια αποδοχής από την Γενική Συνέλευση θετικής εισήγησης του Διοικητικού Συμβουλίου και μετά από μακρά ευδόκιμο συνεργασία με εφημερίδα ή περιοδικό, μόνον όσοι κρίνονται ότι διαθέτουν αναγνωρισμένες γνώσεις στα πεδία του θεάτρου και της μουσικής και εν γένει ολοκληρωμένη πνευματική και λοιπή συγκρότηση, στοιχεία που η επιβεβαίωσή τους τελεί υπό την πειθαρχική εγγύηση της διοίκησης του Σωματείου. Ήδη στο πρώτο διοικητικό συμβούλιο της ΕΕΘΜΚ μετείχαν προσωπικότητες, όπως η θεατρική κριτικός της εφημερίδας «Εστία» Ελένη Νεγρεπόντη – Ουράνη, γνωστότερη με το φιλολογικό ψευδώνυμο Άλκης Θρύλος, ο ωσαύτως θεατρικός κριτικός της εφημερίδας «Πρωία» Γεώργιος Πολίτης, παρεμπιπτόντως υιός του πατέρα της ελληνικής λαογραφίας Νικολάου Πολίτη και αδελφός του Φώτου Πολίτη, η κριτικός μουσικής της «Πρωίας» Σοφία Σπανούδη, ο μετέπειτα ακαδημαϊκός Πέτρος Χάρης, διάδοχος του Γρηγόρη Ξενόπουλου στην διεύθυνση του λογοτεχνικού περιοδικού «Νέα Εστία» και ο μουσικός κριτικός της εφημ. «Ελεύθερον Βήμα» Ιωάννης Ψαρούδας. Αλλά και στη διάρκεια της ήδη υπερογδοηκονταετούς πορείας της η Ένωση έχει συναριθμήσει μεταξύ των μελών της προσωπικότητες ιδιαίτερου βεληνεκούς, όπως ενδεικτικώς τους Φοίβο Ανωγειανάκη, Γιάννη Βαρβέρη, Μάριο Βάρβογλη, Κώστα Γεωργουσόπουλο, Μίνωα Δούνια, Μανώλη Καλομοίρη, Μιχάλη Καραγάτση, Γιώργο Κάρτερ, Αλεξάνδρα Λαλαούνη, Γιώργο Λεωτσάκο, Αχιλλέα Μαμάκη, Κώστα Νίτσο, Μάριο Πλωρίτη, Φώτο Πολίτη, Άγγελο Τερζάκη και πολλούς επιφανείς άλλους. Η ΕΕΘΜΚ τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, καθώς και της UNESCO, ως μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Κριτικών Θεάτρου (AICT).
Η κοινωνική παρέμβαση της ΕΕΘΜΚ υπήρξε κατά καιρούς αξιοσημείωτη, όπως κατά την περίοδο της Κατοχής των δυνάμεων του Άξονα, οπότε πολλά από τα μέλη της μετείχαν αντιστασιακών οργανώσεων. Στο ίδιο πλαίσιο, ιστορική υπήρξε η διαμαρτυρία της ΕΕΘΜΚ για της δίωξη των Εβραίων, ενώ σημαντική υπήρξε η συμβολή της στην εξοικονόμηση και διανομή τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης υπέρ αναξιοπαθούντων πνευματικών ανθρώπων της εποχής.
Πέραν της διοργάνωσης των Βραβείων «Κάρολος Κουν» και εκείνων των Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής, η ΕΕΘΜΚ συνεργάζεται τακτικά με την Διεθνή Ένωση Κριτικών Θεάτρου, όπως για τη διοργάνωση του «Ευρωπαϊκού Βραβείου Θεάτρου» (Premio Europa) που, τον Απρίλιο του 2008, φιλοξενήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Περαιτέρω, διαθέτει ελεύθερα προσβάσιμο δικτυακό τόπο (
www.greekcritics.gr), ο οποίος περιλαμβάνει περί τα 16000 κείμενα κριτικής θεάτρου και μουσικής, όπως αυτά έχουν δημοσιευθεί σε έντυπα και καλύπτουν χρόνο μεταγενέστερο του έτους ιδρύσεώς της (1928). Τα κείμενα αυτά ψηφιοποιήθηκαν και αξιοποιούνται ελεύθερα από κάθε ενδιαφερόμενο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος της “Κοινωνίας της Πληροφορίας”, ενώ το σύνολό τους έχει ήδη διατεθεί, σε συνέχεια σχετικού αιτήματος, στο Υπουργείο Πολιτισμού ως μέρος του «Εθνικού Πολιτιστικού Αποθέματος».
Τέλος, σημαντική διεθνή επιτυχία της Ενώσεως αποτέλεσε η -κατόπιν σχετικού διαβήματός της- αφαίρεση από την ιστοσελίδα της Διεθνούς Ενώσεως Κριτικών Θεάτρου (AICT) της επωνυμίας «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και η αντικατάστασή της με την διεθνώς ισχύουσα ονομασία «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM)», εξέλιξη η οποία επέτυχε την έμπρακτη αναγνώριση των ελληνικών θέσεων στο εθνικό αυτό ζήτημα εκ μέρους ενός έγκυρου, διεθνούς οργανισμού και για την οποία υπήρξε επίσημη ενημέρωση του Υπουργείου των Εξωτερικών.
Όλα τα ανωτέρω και πολλά ακόμη άγνωστα στο ευρύ κοινό στοιχεία για την πολύπλευρη δράση, αλλά και τα μεγάλα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζει η ΕΕΘΜΚ σε ένα ολοένα και πλέον αποστασιοποιούμενο από βασικές ουμανιστικές πτυχές πολιτειακό και κοινωνικό περιβάλλον προβλήθηκαν ανάγλυφα σε ειδική επετειακή έκθεση για τη συμπλήρωση 80 ετών λειτουργίας του Σωματείου που οργανώθηκε τον Δεκέμβριο του 2010, σε συνεργασία με τον Πολιτισμικό Οργανισμό του Δήμου Αθηναίων, και φιλοξενήθηκε στην αίθουσα «Ιακωβίδη» του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων.
Τα Βραβεία και οι Έπαινοι του 2011
Η τελετή απονομής Βραβείων Κριτικών της 12ης Δεκεμβρίου σηματοδότησε την 15ετία της συνεργασίας των 2 πολιτιστικών φορέων και αφιερώθηκε στη μνήμη του διαπρεπούς ποιητή και θεατρικού κριτικού Γιάννη Βαρβέρη, που έφυγε πρόωρα και αδόκητα από τη ζωή πριν λίγους μόνο μήνες και ενώ είχε ήδη αποδεχθεί τη συμμετοχή του στην κριτική επιτροπή Βραβείων Θεάτρου 2011. Οι Επιτροπές Θεάτρου και Μουσικής συγκροτήθηκαν και αυτή τη φορά από κριτικούς προερχόμενους από ένα ευρύ φάσμα του έντυπης δημοσιογραφίας. Συγκεκριμένα την Επιτροπή Θεάτρου αποτέλεσαν αλφαβητικά οι Αριστούλα Ελληνούδη,Γρηγόρης Ιωαννίδης, Σάββας Πατσαλίδης, Εύη Προύσαλη και Μαρώ Τριανταφύλλου, ενώ η Επιτροπή Μουσικής περιελάμβανε τους Γιώργο Λεωτσάκο, Κυριάκο Λουκάκο, Λιάνα Ρουσσιάνου – Πιπεράκη, Κωνσταντίνο Καράμπελα – Σγούρδα και Αλέξη Σπανίδη.
Βραβεία Κουν
1) Βραβείο ΚΟΥΝ σκηνοθεσίας ελληνικού έργου
στον Θωμά Μοσχόπουλο για την ευφάνταστη σκηνοθετική σύλληψη της παράστασης «Μέδουσα»
Έπαινος στους Δ. Δεγαΐτη και Κ. Καπελώνη για την ευφρόσυνη σκηνοθεσία του έργου «Ο έλεγχος του Διεθνούς Ταμείου» του Γ. Η. Ησαΐα.» σε διασκευή Λέανδρου Πολενάκη
2) Βραβείο ΚΟΥΝ ερμηνείας ηθοποιού σε ελληνικό έργο
στον Δημοσθένη Παπαδόπουλο για την λιτή,
βαθιά και στοχευμένη ερμηνεία του
στη «Λήθη» του Δ. Δημητριάδη»
Έπαινος στη Φωτεινή Μπαξεβάνη
για την χυμώδη ερμηνεία του ομώνυμου
ρόλου στη «Λωξάνδρα» της Μ. Ιορδανίδου
3) Βραβείο ΚΟΥΝ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑΣ
ελληνικού έργου
Μετά από διεξοδική συζήτηση, η Επιτροπή αποφάσισε ότι δεν πληρούνται οι
προϋποθέσεις απονομής Βραβείου και απένειμε 2 επαίνους:
Α. Στον ποιητικό μονόλογο «Λήθη» του Δημήτρη Δημητριάδη, που παρουσιάστηκε σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου και προσπαθεί να θίξει σημαντικά φιλοσοφικά και ψυχολογικά ζητήματα
Β. Στον αισθαντικό μονόλογο «Δαίμονας» της Μαρίας Ευσταθιάδη, που ανέβηκε σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη και ομοίως και προσπαθεί να θίξει σημαντικά φιλοσοφικά και ψυχολογικά ζητήματα.
ΒΡΑΒΕΙΑ & ΕΠΑΙΝΟΙ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
1) ΜΕΓΑΛΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Στην υψίφωνο CelliaCostea (Τσέλια Κοστέα) για την εξαιρετική ερμηνεία του μέρους της Τόσκα στον κύκλο παραστάσεων της ομώνυμης όπερας του Τζάκομο Πουτσίνι από την Εθνική Λυρική Σκηνή, σε σκηνοθεσία Νίκου Πετρόπουλου, στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, καθώς και για την συνεπή και αδιάπτωτα έγκυρη συμβολή της στο ελληνικό μελόδραμα.
2) ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΕ ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ
στο σύγγραμμα «Τέχνη των αισθημάτων και των συγκινήσεων – Μουσικοί εκτελεστές στη Γερμανία του Διαφωτισμού 1750 – 1800» του Νίκου Β. Τσούχλου, εκδόσεις Γαβριηλίδη, Αθήνα 2011, για τον εμπλουτισμό της ελληνικής μουσικολογικής βιβλιογραφίας με την ανάπτυξη θέματος κομβικής σημασίας για την εφαρμογή αυθεντικής πρακτικής στη μουσική εκτέλεση μιας κρίσιμης μεταβατικής περιόδου.
3) ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
Στο Φεστιβάλ Αιγαίου τόσο για την επιτυχή παρουσίαση της ιδιαιτέρων αξιώσεων όπερας «Τραβιάτα» του Τζουζέππε Βέρντι του Ιουλίου 2011, σε σκηνοθεσία Ρενάτο Τζανέλλα, όσο και την εν γένει συνεισφορά του στη συνέχιση, με διεθνείς αξιώσεις, της μουσικής πολιτισμικής παράδοσης της Σύρου του 19ου αιώνα.
4) ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΕ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Στον δίσκο Salve Regina της εταιρείας Deutsche Harmonia Mundi με έργα εκκλησιαστικής μουσικής της Ναπολιτάνικης Σχολής από τη μεσόφωνο Μαίρη Έλεν Νέζη, τόσο για την δόκιμη ερμηνεία της όσο και για την σταθερή, ήδη πολυετή ποιοτική διεθνή παρουσία της στην υπηρέτηση της μουσικής μπαρόκ .»
Έπαινος απονεμήθηκε στην έκδοση πιανιστικών έργων των Λώρη Μαργαρίτη και Φέλιξ Πέτυρεκ της εταιρείας NAXOS με τον πιανίστα Απόστολο Παληό –στον απόηχο της εντυπωσιακής συμβολής του στην αναβίωση της όπερας «Μετζέ» του Σαμάρα– για το πρωτότυπο πρόγραμμα και την προσωπική ερμηνεία που εμπλουτίζει ευπρόσδεκτα τη δισκογραφία ελληνικού ενδιαφέροντος του πρώτου ημίσεως του 20ού αιώνα.
5) ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΕ ΝΕΟ Η ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ
Στη βιολονίστα Αρετή Ζούλα για την σύμπραξή της σε έργα Φέλιξ Μέντελσον – Μπαρτόλντυ και Γιοχάννες Μπράμς στην συναυλία της 19ης Μαρτίου 2011 υπό τον τίτλο «Ο Γιάννης Βακαρέλλης συναντά νέους σολίστ» για την εικοσαετία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, καθώς και για τις εν γένει τακτικές εμφανίσεις της σε συναυλίες μουσικής δωματίου.
Έπαινος απονεμήθηκε στον βιολοντσελίστα Αλέξιο Καραϊσκάκη – Νάστο για την ατομική εμφάνισή του, με έργα των Henri Dutilleux, Johann Sebastian Bach και Κορνήλιου Σελαμσή, στην συναυλία της 31ης Μαρτίου 2011, στην αίθουσα «Άγγελος Σικελιανός», στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων, καθώς και για το εύρος των μουσικών του οριζόντων.
ΒΡΑΒΕΙΑ & ΕΠΑΙΝΟΙ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΟΥ
1) ΜΕΓΑΛΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟΥ
Στον ηθοποιό και σκηνοθέτη Λευτέρη Βογιατζή επ’ ευκαιρία της εξαιρετικής σκηνοθετικής και υποκριτικής διδασκαλίας της παράστασης «Θερμοκήπιο» του Χάρολντ Πίντερ, για την επί δεκαετίες εξέχουσα προσφορά του στο θέατρο, την συγκινητική αφοσίωση και το αξιοθαύμαστο πάθος του, καθώς και την ουσιαστική συμβολή του στην άνοδο της ποιότητας της θεατρικής τέχνης .
2) Βραβείο ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟΥ
Στον Νίκο Μαστοράκη για την πολύσημη και σύγχρονης αισθητικής αντίληψης σκηνοθεσία της «Τριλογίας του παραθερισμού» του Κάρλο Γκολντόνι.
Έπαινος απονεμήθηκε στον ηθοποιό Άκι Βλουτή για την άρτια ερμηνεία του στους «Εξόριστους» του Τζέημς Τζόυς.
3) ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ
νέου ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ δημιουργού
Στην ομάδα Vasistas για την παράσταση «Spectacle» σε σκηνοθεσία Αργυρώς Χιώτη, και ιδία για την πρωτοτυπία της σύλληψης και την αρτιότητα της εκτέλεσης.
Έπαινος δόθηκε στην ομάδα Σημείο Μηδέν για την δυναμική πρότασή της στην παράσταση «Οι Δίκαιοι» του Αλμπέρ Καμύ σε σκηνοθεσία Σάββα Στρούμπου.
5) ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ
Στην ηθοποιό Σοφία Χιλλ για την ερμηνεία της Ιούς στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου, καθώς και την εν γένει υποδειγματική προσήλωση και σεμνότητα, με την οποία διακονεί την υποκριτική τέχνη.
Η Επιτροπή αποφάσισε την απονομή Επαίνου Αρχαίου Δράματος στον ποιητή Γιώργο Μπλάνα για την ποιητική και δημιουργική μετάφραση του «Ηρακλή Μαινόμενου» του Ευριπίδη.
